Erfenis- en successieplanning anders bekeken

De wet van 31 juli 2017 omschrijft de nieuwe of meest recente regeling van erfenissen  in ons land. Erfenissen is tot nader order een nationale materie en de artikelen lezen we in het Burgerlijk Wetboek. De nieuwe maatschappelijke omstandigheden zoals gewijzigde samenlevingsvormen  noopten onze politiekers tot deze wijzigingen aan het erfenisrecht. Hoe ga je om met erfenis in een nieuw samengesteld gezin met kinderen van verschillende ouders? Hoe regel je de erfenis van gezinnen met meer dan 2 volwassenen, al dan niet met kinderen? Wat met gehuwden al dan niet samenwonend, wettelijk samenwonenden, feitelijk samenwonenden, koppels met een lat-relatie…. Onze samenleving laat dit toe en daarom ook diende de wetgever het burgerlijk wetboek, deel erfenis  te herschrijven. 1 september 2018 was de startdatum van het nieuwe erfrecht (samen met het aangepaste huwelijksvermogensrecht). De Vlaamse decreetgever volgde met de hervormde erfbelasting (Vlaamse materie)

Doel van dit artikel is niet een overzicht te geven van de wijzigingen. Info avonden allerhande lichtten deze materie toe en ook de pers toonde heel wat interesse voor dit onderwerp. Ook in onze vorige editie van het ’t Nieuwsje bespraken we het nieuwe erfrecht ( editie juni 2018) en notarissen zijn veel bevraagd over dit onderwerp. Voor velen onder ons wijzigt er niets als je als erflater geen bijzondere regeling hebt getroffen tijdens je leven (testament, schenking,…), noch aan wie je erfgenamen zijn. Wie een erfenisplanning had voor 1 september 2018 dient na te gaan of deze nog kan toegepast worden zoals gepland en informeert bij voorkeur bij zijn notaris. Algemene en correcte informatie lees je op de website van de overheid: www.wikifin.be .

Wat met de levensverzekering.

Ook in het erfrecht van toepassing voor 1 september 2018 kon je enkele vormen van levensverzekering gebruiken in functie van erfenis- en successieplanning. Dat is niet veranderd. Levensverzekeringen blijven een handig middel om (een deel van) je erfenis te regelen en hebben een zelfde effect als een testament. Uiteraard zijn de kosten, belastingen en procedure niet identiek. Wie wil, kan de levensverzekering gebruiken voor een schenking aan erfgenamen als ‘voorschot op erfenis’. Bij de uiteindelijke afrekening (erflater overlijdt) verrekent men het voorschot en dit noemt men de inbrengplicht. Wil men via een levensverzekering schenken ‘buiten erfdeel’, verrekent men het voorschot niet. Er is geen inbrengplicht, tenzij er een aantasting is van het voorbehouden deel van de reservataire erfgenamen (dan spreekt men van inkorting: te veel geschonkene dient verrekend te worden). Ook voor schenkingen aan niet-erfgenamen, dus buiten erfdeel, is de levensverzekering een mogelijke optie. Ook hier dien je rekening te houden met een mogelijke inkorting.

Een voorbeeld maakt het duidelijker:

Tom heeft twee kinderen, Anna en Marie

Bij overlijden laat Tom een spaarverzekering na met € 300.000.

Tien jaar geleden schonk hij Anna € 200.000 via een levensverzekering

Schenking als voorschot op erfenis

Inbrengplicht voor de € 200.000, geïndexeerd € 230.000 (inflatie 15% over 20 jaar)

Nalatenschap bedraagt dan €530.000, dus krijgt Marie €265.000 en Anna nog €35.000.

Schenking buiten erfdeel

Anna en Marie krijgen elks de helft van € 300.000, zijnde €150.000.

De wettelijke reserve (1/4 per kind) werd niet aangetast, dus geen inkorting nodig.

Zoals je ziet in het voorbeeld, verrekent men de inbreng aan de geïndexeerde waarde (200.000 euro geschonken, geïndexeerd verrekend aan 230.000 euro). Zowel roerende als onroerende goederen waardeert men op het moment van schenking, weliswaar met indexatie bij overlijden van de erflater. Ook zie je  het belang en het verschil van schenken als voorschot of schenken buiten erfdeel. Alle schenkingen zijn onderworpen aan inkorting als het reservatair gedeelte of het max beschikbare gedeelte overschreden wordt. Reservataire erfgenamen kunnen schenkingen terugvorderen.

Erfenis en successie blijft een boeiende materie. Wie zich goed informeert, bespaart zijn erfgenamen mogelijks enige kopzorgen maar zeker onnodige erfbelasting. Ook je verzekeringsmakelaar adviseert je graag wat mogelijk is in het gebruik van levensverzekeringen.